آیا باید محصولات زیبا را در موزهها و نمایشگاهها دید؟ یا اینکه باید دنیایی داشته باشیم که زیبایی در گوشهگوشه آن جلوهگر باشد؟ رشته طراحی صنعتی براساس دیدگاه دوم شکل گرفته است؛ البته نباید تصور کرد که در رشته طراحی صنعتی فقط به زیبایی محصولات میاندیشند؛ بلکه فعالین این رشته معتقدند که در ساخت محصولات مورد استفاده بشر باید از لطافت، زیبایی و ظرافت هنر و همچنین فناوری و کارایی علم بهره گرفت تا بتوان زندگی زیباتر و راحتتری داشت؛ به بیان دیگر، طراحان صنعتی، توسعهدهنده و تکاملبخش محصولاتی هستند که ما هر روزه از آنها استفاده میکنیم.
موضوع این رشته که آمیختهای از علم، صنعت و هنر است، طراحی ظاهری هرگونه محصولی را شامل میشود؛ یعنی یک طراح صنعتی، کلیه لوازم، تجهیزات و محصولاتی که مورد استفاده انسان است، از لوازم آشپزخانه گرفته تا محصولات بسیار پیچیده مثل سیستمهای کامپیوتری را طراحی میکند. طراح صنعتی تلاش میکند که سختی و خشونت صنعت را از آن بگیرد تا محصول برای مشتری لطیف گردد و در این کار هم منافع کارفرما و هم استفادهکننده را در نظر میگیرد.
گفتنی است که امروزه دیدگاههای جدیدی در زمینه طراحی صنعتی ارائه شده است. برای مثال در طراحی باید دقت کرد که کالای مورد نظر به طبیعت ضرری نرساند و قابل بازیافت باشد. یک طراح صنعتی براساس اطلاعات بهدستآمده، در نهایت با توجه به فرهنگ بومی، اقتصاد، روانشناسی، دیدگاههای هنری، روشهای تولید، تکنولوژی تولید، نوع مواد مورد استفاده و مسائل زیستمحیطی، طرح محصولی جدید را ارائه میدهد یا یکی از معایب محصولات قدیمی را برطرف میسازد.
تواناییهای لازم
در رشته طراحی صنعتی، خلاقیت حرف اول را میزند و دانشجوی این رشته باید توانایی نوآوری و تفکر خلاق را داشته باشد؛ یعنی هم هنر و هم صنعت را درک کرده و هم قدرت مدیریت داشته باشد و علاوه بر موارد فوق تا حدودی با مباحث کاربردی علوم پایه مثل فیزیک، شیمی، هندسه و زیستشناسی آشنا باشد. دانشجوی این رشته باید نگاه خود را به اطراف و اشیاء دقیقتر کند و پیوسته نیازهای فردی و اجتماعی افراد را در ذهن خود مرور نماید. او باید به راحتی با محیطهای کاری ارتباط برقرار کرده و تجارب خود را از نظر فنی گسترش دهد؛ بهگونهای که بتواند عملکرد طرح خود را کاملاً توجیه نماید و تمامی مراحل اجرایی آن را زیر نظر داشته باشد.
موقعیت شغلی در ایران
متأسفانه در کشور ما تکنولوژی تولید چندان پیشرفته نیست و تولیدات محدودی داریم. در عین حال، ٪۹۹ همین تولیدات محدود نیز از تولیدات خارجی کپی میشود؛ به عبارت دیگر، کارخانهدارها برای طرح جدید سرمایهگذاری نمیکنند. به همین جهت فرصتهای شغلی طراحان صنعتی بسیار محدود است. از سوی دیگر در کشور ما ارتباط نزدیکی بین صنعت و دانشگاه وجود ندارد؛ لذا صاحبان صنایع این رشته را نمیشناسند و حتی در بسیاری از کارخانهها یک مهندس مکانیک، کار طراح صنعتی را انجام میدهد؛ یعنی هم طرح یک محصول و هم تولید آن برعهده مهندس مکانیک است. بنابراین فارغالتحصیلان این رشته هنوز حضور فعالی در صنعت ندارند و تنها در بحث مبلمان شهری، صنعت راهآهن و تا حدودی لوازم خانگی و صنعت خودروسازی فعالیت میکنند.